ฟิวส์ขาดบ่อย ๆ อาจบ่งบอกถึงปัญหาอะไร

31

เคยไหม กำลังใช้งานเครื่องใช้ไฟฟ้าอยู่ดี ๆ แล้วไฟดับ เพราะฟิวส์ขาดอีกแล้ว! หลายคนอาจคิดว่าแค่เปลี่ยนฟิวส์ใหม่ก็พอ แต่รู้หรือไม่ว่าฟิวส์ที่ขาดบ่อย ๆ อาจเป็นสัญญาณเตือนของปัญหาไฟฟ้าที่ซ่อนอยู่ ซึ่งหากปล่อยไว้ อาจนำไปสู่ความเสียหายของเครื่องใช้ไฟฟ้า หรือแย่กว่านั้นอาจเกิดไฟฟ้าลัดวงจรจนเป็นอันตรายถึงชีวิตได้

ฟิวส์ ทำหน้าที่ป้องกันระบบไฟฟ้าจากกระแสไฟเกิน หากมันขาดซ้ำ ๆ นั่นหมายความว่ากำลังมีบางอย่างผิดปกติ ไม่ว่าจะเป็นระบบเดินสายไฟที่มีปัญหา เครื่องใช้ไฟฟ้าที่กินไฟเกินกำลัง หรือแม้แต่ความเสื่อมสภาพของอุปกรณ์ภายในบ้าน

อย่ามองข้ามสัญญาณเตือนเล็ก ๆ น้อย ๆ เหล่านี้ มาไขข้อสงสัยไปด้วยกันว่าฟิวส์ขาดบ่อย ๆ บอกอะไรเราได้บ้าง และคุณควรรับมือกับมันอย่างไร ก่อนที่ปัญหาจะบานปลาย

ฟิวส์คืออะไร และทำหน้าที่อย่างไร?

ฟิวส์ ภาษาอังกฤษ ” Fuse ”  คือ อุปกรณ์ไฟฟ้าที่ทำหน้าที่ป้องกันกระแสไฟฟ้าเกินหรือไฟฟ้าลัดวงจร โดยจะมีเส้นลวดโลหะภายในที่ออกแบบให้หลอมละลายเมื่อกระแสไฟฟ้าไหลผ่านเกินค่าที่กำหนด ซึ่งจะช่วยป้องกันความเสียหายที่อาจเกิดขึ้นกับอุปกรณ์ไฟฟ้าและระบบสายไฟในบ้านหรืออาคาร

หลักการทำงานของฟิวส์

• วัสดุในฟิวส์: ฟิวส์ประกอบด้วยเส้นลวดหรือแถบโลหะที่มีจุดหลอมเหลวที่ต่ำ เมื่อกระแสไฟฟ้าไหลผ่านฟิวส์ วัสดุในฟิวส์จะเกิดความร้อนตามกระแสที่ไหลผ่าน

• การหลอมเหลวของวัสดุ: เมื่อกระแสไฟฟ้าไหลเกินขีดจำกัดที่กำหนด (ปกติจะเกินค่าที่ฟิวส์ออกแบบมา) วัสดุในฟิวส์จะได้รับความร้อนมากจนถึงจุดหลอมเหลว และจะเกิดการขาดหรือหลอมตัว ซึ่งทำให้การไหลของกระแสไฟฟ้าถูกหยุดทันที

• การตัดวงจร: การหลอมเหลวหรือขาดของวัสดุในฟิวส์จะทำให้วงจรไฟฟ้าถูกตัดขาดจากแหล่งจ่ายไฟ ซึ่งจะป้องกันอุปกรณ์ไฟฟ้าหรือวงจรจากการได้รับกระแสไฟฟ้าที่เกินพิกัด

• การเลือกขนาดฟิวส์: ฟิวส์จะต้องเลือกให้เหมาะสมกับวงจรไฟฟ้า เช่น ขนาดกระแสไฟฟ้าที่ใช้งาน และการใช้วัสดุที่มีความต้านทานที่เหมาะสมกับการใช้งานของวงจร เพื่อให้ฟิวส์ทำงานได้อย่างถูกต้องเมื่อเกิดเหตุการณ์กระแสไฟฟ้าเกิน

ฟิวส์ขาด ดูยังไง?

เมื่อเกิดเหตุผิดปกติของระบบไฟฟ้า หลายคนอาจยังไม่ทราบว่าเกิดจากฟิวส์ขาดเพราะไม่รู้ว่า ฟิวส์ขาดมันเป็นยังไง วันนี้เราได้รวมการสังเกตลักษณะง่ายๆที่บ่งบอกว่าฟิวส์ขาดแล้ว

1. ไฟฟ้าดับบางจุด

หากฟิวส์ที่ขาดเป็นส่วนที่จ่ายไฟให้กับอุปกรณ์หรือพื้นที่บางส่วน จะพบว่าเครื่องใช้ไฟฟ้าในบริเวณนั้นไม่ทำงาน หรือมีบางจุดที่ไม่มีไฟฟ้าใช้งาน ในขณะที่จุดอื่นๆ ยังคงใช้งานได้ปกติ

ตัวอย่าง:

• • เครื่องใช้ไฟฟ้าบางตัวในบ้านดับ แต่เครื่องอื่นยังใช้งานได้
  • ไฟบางดวงดับ ในขณะที่ห้องอื่นๆ ยังมีไฟสว่าง

2. ไฟฟ้าดับทั้งระบบ

หากฟิวส์ที่ขาดเป็นฟิวส์หลักของระบบไฟฟ้า อาจทำให้ไฟฟ้าดับทั้งบ้านหรือทั้งอาคารได้ ซึ่งมักเกิดจากการใช้ไฟเกินพิกัดหรือลัดวงจรในระบบ

ตัวอย่าง:

• • ไฟทั้งบ้านดับพร้อมกันโดยไม่มีการแจ้งเตือนจากการไฟฟ้า
  • อาคารพาณิชย์หรือโรงงานไฟดับกะทันหันทั้งระบบ

3. มีเสียงดังหรือประกายไฟ

ในบางกรณีที่กระแสไฟฟ้าสูงเกินกว่าฟิวส์จะรับไหว ฟิวส์อาจขาดอย่างรุนแรงจนเกิดเสียงคล้ายเสียง “ปัง” หรือเสียงคล้ายระเบิดเล็กๆ พร้อมกับประกายไฟที่จุดติดตั้งฟิวส์

ตัวอย่าง:

• • ได้ยินเสียง “ปุ๊ง!” หรือ “แป๊ะ!” จากตู้ไฟ
  • เห็นประกายไฟที่จุดติดตั้งฟิวส์

 4. ฟิวส์มีรอยไหม้หรือเปลี่ยนสี

ฟิวส์ที่ขาดอาจมีร่องรอยการเผาไหม้ เปลี่ยนสีจากเดิมเป็นสีน้ำตาลเข้มหรือดำ หรืออาจมีคราบเขม่าที่ปลอกฟิวส์หรือบริเวณใกล้เคียง

ตัวอย่าง:

• • ฟิวส์แก้วมีลวดขาดข้างใน หรือมีคราบดำภายใน
  • ฟิวส์แบบตะกั่วมีรอยหลอมละลายที่จุดเชื่อมต่อ

วิธีตรวจสอบฟิวส์ขาด เชิงเทคนิค

หากสังเกตพบอาการเหล่านี้ ควรตรวจสอบฟิวส์อย่างละเอียด โดยสามารถใช้วิธีต่อไปนี้:

•  ตรวจสอบด้วยสายตา: ดูว่าฟิวส์มีรอยไหม้ ลวดขาด หรือสีเปลี่ยนไปหรือไม่
•  ใช้มัลติมิเตอร์วัดค่าความต่อเนื่อง (Continuity Test): ถ้าฟิวส์ขาด ค่าที่อ่านได้จะเป็น “0L” หรือไม่มีการไหลของกระแสไฟ
•  เปลี่ยนฟิวส์ใหม่: หากเปลี่ยนแล้วไฟฟ้ากลับมาใช้งานได้ แสดงว่าฟิวส์เก่าขาดจริง

ข้อควรระวัง : หากฟิวส์ขาดบ่อยหรือขาดโดยไม่มีสาเหตุที่ชัดเจน อาจเกิดจากปัญหาไฟฟ้าลัดวงจรหรือระบบไฟฟ้ามีโหลดเกิน ควรให้ช่างไฟฟ้าที่มีความเชี่ยวชาญตรวจสอบเพื่อความปลอดภัย

สาเหตุหลักที่ทำให้ฟิวส์ขาด

1. กระแสไฟฟ้าเกินกำหนด (Overcurrent)

ฟิวส์แต่ละตัวถูกออกแบบให้รองรับกระแสไฟฟ้าในระดับที่แน่นอน หากมีอุปกรณ์ไฟฟ้าหลายชิ้นเปิดใช้งานพร้อมกันมากเกินไป หรือมีอุปกรณ์ที่กินไฟสูงเกินกว่าที่ระบบรองรับ ฟิวส์ก็จะขาดเพื่อป้องกันความร้อนสะสมที่อาจทำให้สายไฟไหม้

วิธีแก้ไข:

• ตรวจสอบว่ามีอุปกรณ์ไฟฟ้าทำงานพร้อมกันมากเกินไปหรือไม่ และกระจายโหลดไปยังวงจรอื่น
• ใช้ฟิวส์ที่มีขนาดเหมาะสมกับระบบไฟฟ้า

2. ไฟฟ้าลัดวงจร (Short Circuit)

ไฟฟ้าลัดวงจรเกิดขึ้นเมื่อกระแสไฟฟ้าไหลผิดเส้นทาง เช่น สายไฟที่เปลือยสัมผัสกัน หรือเกิดความชื้นสะสมในระบบ ทำให้เกิดการไหลของกระแสไฟฟ้าสูงผิดปกติและทำให้ฟิวส์ขาดทันที

วิธีแก้ไข:

• ตรวจสอบสายไฟในจุดที่เกิดปัญหา และซ่อมแซมหากมีสายไฟเปลือยหรือเสียหาย
• ตรวจสอบปลั๊กไฟและเต้าเสียบว่ามีรอยไหม้หรือไม่

3. ฟิวส์เสื่อมสภาพ

ฟิวส์ที่ใช้งานมานานอาจเสื่อมสภาพและไวต่อกระแสไฟฟ้าเกินกว่าปกติ ส่งผลให้ขาดง่ายกว่าปกติ แม้ว่าระบบไฟฟ้าจะไม่มีปัญหา

วิธีแก้ไข:

• เปลี่ยนฟิวส์ใหม่ที่มีคุณภาพดี และมีค่ากระแสไฟฟ้า (Ampere Rating) ที่เหมาะสมกับการใช้งาน

4. ใช้ฟิวส์ที่ไม่ถูกต้อง

การใช้ฟิวส์ที่มีค่ากระแสไฟฟ้าสูงเกินไปอาจทำให้ระบบไฟฟ้าขาดความปลอดภัย ในขณะที่ฟิวส์ที่มีค่าต่ำเกินไปอาจขาดบ่อย ๆ โดยไม่จำเป็น

วิธีแก้ไข:

• ตรวจสอบค่ากระแสไฟฟ้าที่แนะนำจากผู้ผลิตอุปกรณ์ไฟฟ้า
• ใช้ฟิวส์ที่ตรงกับมาตรฐานของวงจรไฟฟ้า

5. ปัญหาในระบบสายไฟ

หากสายไฟมีขนาดเล็กเกินไปเมื่อเทียบกับปริมาณกระแสที่ไหลผ่าน จะทำให้เกิดความร้อนสะสมและอาจทำให้ฟิวส์ขาดบ่อย

วิธีแก้ไข:

• ให้ช่างไฟฟ้ามืออาชีพตรวจสอบและเปลี่ยนสายไฟให้เหมาะสมกับภาระไฟฟ้า

6. อุปกรณ์ไฟฟ้ามีปัญหา

อุปกรณ์ไฟฟ้าบางชนิด เช่น เครื่องทำน้ำอุ่น หรือมอเตอร์ไฟฟ้า อาจมีการใช้พลังงานไฟฟ้าสูงผิดปกติเนื่องจากการเสื่อมสภาพหรือความเสียหายภายใน

วิธีแก้ไข:

• ลองถอดปลั๊กอุปกรณ์และดูว่าฟิวส์ยังขาดอยู่หรือไม่ หากไม่ขาด แสดงว่าอุปกรณ์อาจมีปัญหา
• ซ่อมหรือเปลี่ยนอุปกรณ์ที่อาจเป็นสาเหตุของปัญหา

วิธีป้องกันไม่ให้ฟิวส์ขาดบ่อย ๆ

1. ใช้อุปกรณ์ไฟฟ้าที่มีคุณภาพดีและได้มาตรฐาน : เลือกใช้อุปกรณ์ที่ผ่านมาตรฐานอุตสาหกรรม เพื่อป้องกันปัญหากระแสไฟฟ้าเกินและไฟฟ้าลัดวงจร

2. กระจายโหลดไฟฟ้าให้เหมาะสม : หลีกเลี่ยงการใช้เครื่องใช้ไฟฟ้าหลายชิ้นพร้อมกันในวงจรเดียวกัน โดยเฉพาะอุปกรณ์ที่ใช้พลังงานสูง เช่น เครื่องทำน้ำอุ่น แอร์ หรือเตาอบไฟฟ้า

3. ตรวจสอบระบบไฟฟ้าเป็นระยะ : ควรให้ช่างไฟฟ้าตรวจสอบระบบไฟฟ้าในบ้านเป็นประจำทุกปี เพื่อตรวจสอบว่ามีปัญหาหรือไม่

4. ใช้เบรกเกอร์ร่วมกับฟิวส์ : ในบางกรณี การติดตั้งเซอร์กิตเบรกเกอร์ (Circuit Breaker) จะช่วยให้การป้องกันไฟฟ้าเกินทำได้ดียิ่งขึ้น และสามารถรีเซ็ตกลับมาใช้งานได้ง่ายกว่าฟิวส์ที่ต้องเปลี่ยนใหม่

สรุป

หากพบฟิวส์ขาดบ่อย ๆ ไม่ควรละเลย เพราะอาจเป็นสัญญาณเตือนของปัญหาร้ายแรงในระบบไฟฟ้า ไม่ว่าจะเป็นกระแสไฟฟ้าเกิน ไฟฟ้าลัดวงจร หรือสายไฟและอุปกรณ์ที่เสื่อมสภาพ วิธีแก้ไขที่ดีที่สุดคือการตรวจสอบต้นเหตุของปัญหาและแก้ไขให้ตรงจุด พร้อมทั้งปฏิบัติตามแนวทางการป้องกันเพื่อให้ระบบไฟฟ้าในบ้านหรืออาคารของคุณมีความปลอดภัยและใช้งานได้อย่างมีประสิทธิภาพ

หากพบว่าฟิวส์ขาดซ้ำ ๆ โดยหาสาเหตุไม่ได้ ควรปรึกษาช่างไฟฟ้ามืออาชีพเพื่อความปลอดภัยของคุณและคนในบ้านครับ

สำหรับผู้ที่สนใจเรียนรู้เกี่ยวกับความปลอดภัยในการใช้งานระบบไฟฟ้า ไม่ว่าจะเป็นลูกจ้างทั่วไป ช่าง หรือบุคคลทั่วไปที่สนใจจัดอบรมที่ ElecSafeTrain เรามีบริการจัดอบรม หลักสูตรอ้างอิงตามกฎหมาย สอนโดยวิทยากรที่มีประสบการสอนกว่า 10 ปี พร้อมมอบวุฒิบัตรหลังอบรม สามารถใช้ในการยืนยันผ่านการอบรมกับพนักงานความปลอดภัยได้

ติดต่อสอบถามเพิ่มเติมได้ที่ : อีเมล Sale@safetymember.net / โทร (064) 958 7451 คุณแนน

---

บทความที่น่าสนใจ

• สรุปอบรมไฟฟ้าตามกฎหมาย 2558 สำหรับลูกจ้าง
• ไฟฟ้าช็อตอันตรายแค่ไหน
• Lockout Tagout (LOTO) คืออะไร
• มาตรฐานความปลอดภัยในการทำงานเกี่ยวกับไฟฟ้า มีอะไรบ้าง